Duur
Het duurt gemiddeld 1 uur om de filmpjes te bekijken en de opdrachten te doen.
​
​
​
​
​
​
​
Materiaal
Korte inhoud
Wetenschappelijk onderzoek formuleert 12 bouwstenen om leerstof vast te zetten. Net in methodescholen dreigt leerstof vluchtig te zijn, daarom is het extra belangrijk om de twaalf bouwstenen maximaal in te zetten in je lesactiviteiten.
​
​
Vorig hoofdstuk
De begeleider verbreedt en verdiept voortdurend. Je werkvormen en materiaal mag nog zo goed in elkaar zitten, het is jouw inbreng die het verschil maakt. De voelsprieten geven je input over waar je gaat op ingaan, maar het verbreden en verdiepen is een feeling die je ontwikkelt.
Filmpje: leerstof vastzetten
Korte inhoud filmpje:
De voel​sprieten kunnen poortjes blijven openen bij de leerlingen. Je hebt het ongetwijfeld al eens meegemaakt: een overdaad aan kansen om ergens op in te gaan, duizenden interesses en bij jezelf ook massa's ideeën om iets uit te werken.
​
De ene zegt "Ik ben naar Spanje geweest" en jij denkt Cool, project Spanje. De andere zegt "Ik heb een egel gezien" en jij denkt Cool, een egel. Jij weet zelf dat je binnenkort op bosklassen gaat dus daar moet je ook nog iets mee doen. Dan krijg je een mail van Klasse met een supercool project over burgerschap en dan komt er nog eens een ouder die zegt "Ik heb wilde kastanjes mee, laat ons die poffen en daar vanalles mee doen." En je hooft ontploft gewoon want er is te veel!
​
Het is jouw rol om geregeld eens op de rem te gaan staan. Want projecten, gesprekken en werkstukken kunnen ook zeer vluchtig zijn. En we gaan net voor onderwijs dat lang en diep in dat lijfje blijft zitten. We gaan voor dingen die ze zich binnen tien jaar nog herinneren, we gaan voor beklijvend onderwijs. We hebben het hier over het belang van herhalen en verdiepen, het belang van leerstof vast te zetten en te durven stilstaan bij iets.
​
In je opleiding heb je het misschien gehad over effectieve didactiek of over leerstrategieën. Ook in methodeonderwijs zijn die cruciaal, misschien zelfs belangrijker net omdat leerstof niet mooi in een handboekje samengevat staat.
​
Bij de Thomas More Hogeschool hebben ze alle strategieën gebundeld die volgens de wetenschap zeer effectief bleken te zijn. Het bundelt strategieën en didactische ingrepen die ervoor zorgen dat leerstof lang en diep in het hoofd en lijf van leerlingen blijft zitten. Het expertisecentrum dat hierrond werkt (EXCEL) maakte een poster met twaalf bouwstenen. In het beste geval probeer je in je lessen één of meerdere van die bouwstenen in te brengen.
​
Stel je voor: er is een toonkring waarbij kinderen herfstbladeren mee hebben. De eerste bouwsteen Voorkennis activeren blijkt zeer effectief. Daar wordt ook in de onderwijsstappen van het cahier W.O. veel aandacht aan geschonken. Je zou in die toonkring de voorkennis kunnen bevragen door bijvoorbeeld te zeggen "Vorige week gingen we wandelen in het bos en toen waren die bladeren nog niet zo gekleurd, hoe komt dat denk je?" Nog een mogelijkheid is een link leggen met vorige projecten "Ik weet dat jullie als kleuters ooit een herbarium hebben gemaakt, wat weet je daar nog van?" Op die manier ga je niet vluchtig met kennis om, maar activeer je de hersenen van de leerlingen om leerstof vast te houden.
Poster: twaalf bouwstenen voor effectieve didactiek
Deze poster werd ontwikkeld door EXCEL, het expertisecentrum voor effectief leren van Thomas More Hogeschool. Ze brachten allerlei wetenschappelijk onderzoek samen. Ze ontdekten dat er zo'n twaalf bouwstenen zijn die je kan inzetten in de klas opdat het leren langdurig is. Ze spreken over 'effectieve didactiek'. Kort gezegd betekent dit dat je aanpak een langdurig en diep effect heeft in het hoofd en het lijf van de kinderen in plaats van een vluchtig, oppervlakkig effect.
Opdracht: de bouwstenen in mijn zone van naaste ontwikkeling
-
Geef jezelf punten op 10 in je leerboekje voor elke bouwsteen: 1 betekent dat je die nooit gebruikt of niet kent, 10 betekent dat het je tweede natuur is en je die constant inzet.
-
Neem er de bouwstenen uit die je een 6 à 7 op 10 gaf. Die liggen in je zone van naaste ontwikkeling: je bent er bijna maar hebt nog ondersteuning nodig om ze volledig in de vingers te hebben.
-
Kies één bouwsteen die je de komende weken extra wil inzetten in je klas.
-
Ga naar de verdiepingswebsite van EXCEL rond de twaalf bouwstenen. Als je iets naar onderen scrolt, kan je in een tabel per bouwsteen verdiepende info raadplegen.
-
Lees de info door en noteer in je leerboekje wat je bijleerde.
-
Bedenk hoe en wanneer je deze bouwsteen precies wil uitproberen in de klas.
Vragenlijst: link met doelgericht ervaringsleren
Er is wel degelijk een link tussen effectieve didactiek en het doelgericht ervaringsleren waar het cahier W.O. van uitgaat. Deel de linken die jij ziet met ons in de vragenlijst hieronder.
Opdracht: productieve leerstrategieën uittesten
Op de website van EXCEL is er ook een blog. Eén van de onderzoekers, Tine Hoof, schrijft blogberichten over enkele hele specifieke leerstrategieën. Ze heeft het over de kracht van tekenen, samenvatten, mindmaps maken, zelfverklaren,... Strategieën die wij in onze scholen vaak en graag inzetten!
-
Welke van deze leerstrategieën worden in jouw klas vaak gebruikt?
-
les geven aan iemand anders: leerlingen leggen iets wat ze bestudeerd hebben uit aan iemand anders (zoals peer tutoring)
-
tekenen: leerlingen zetten tekstuele leerstof om in visuele informatie
-
zelfverklaren: leerlingen leggen in hun eigen woorden uit aan zichzelf wat de nieuwe leerstof inhoudt
-
samenvatten: leerlingen halen de belangrijkste informatie uit een bron en herformuleren die in hun eigen woorden
-
(mind)mapping: leerlingen halen de belangrijkste concepten uit een infobron en ordenen die op een grafische manier
-
-
Lees de blog die hoort bij de strategie die jullie het meest gebruiken in de klas:
-
les geven aan iemand anders: lees de blog
-
tekenen: lees de blog
-
zelfverklaren: lees de blog
-
samenvatten: lees de blog
-
(mind)mapping: lees de blog
-
-
Welke tips in de blog ga je uittesten in de klas? Noteer ze zo helder mogelijk in je leerboekje.
-
Leerstrategie uitgetest? Deel dan je bevindingen in de padlet hieronder. Zo help je andere mensen die deze online training volgen én pas je meteen zelf een leerstrategie toe, namelijk samenvatten en zelfverklaren :-)
Reflectiemoment
Hoofdstuk 9 is bijna afgerond!
Tijd voor een reflectiemoment.
Neem er je leerboekje bij.
-
Overloop even de voorbije week van je klas. Welke thema's zijn allemaal aan bod gekomen?
-
Maak twee kolommen in je leerboekje: 'vluchtig' en 'diep'.
-
Sorteer de thema's die je deze week behandelde met de klas in leerstof die slechts vluchtig en oppervlakkig aan bod kwam en in leerstof die diep en breed besproken werd.
-
Neem één thema uit de vluchtige kolom dat je belangrijk vindt.
-
Kijk in de W.O.-waaier wat er rond dat thema verwacht wordt (op het einde van het 3e kleuter of 6e leerjaar).
-
Hoe ga je deze leerstof terug op de agenda plaatsen?
-
Hoe ga je die verankeren met één of meerdere van de twaalf bouwstenen?
-
-
Hoe voel jij je in het algemeen bij die twaalf bouwstenen? Zelfzeker of eerder onzeker? Spreek eventueel even af met je cahiercoach en vraag enkele tips over hoe je leerstof meer kan verankeren en vastzetten bij de kinderen.