Circulaire leerlijn

De leerlijn voor cultuurbeschouwing is circulair om verschillende redenen.

De begeleider staat model in cultuurbeschouwing en neemt een empathische, onderzoekende houding aan. Het leerproces ligt dus niet enkel bij de kinderen, er is een wisselwerking met anderen en de wereld. 

Je doorloopt telkens een cyclus in plaats van een lijn met begin en eind: een situatie doet zich voor of wordt gecreëerd > we benoemen gelijkenissen en verschillen > we ontdekken onderliggende samenhang > we proberen die samenhang te begrijpen > we komen op nieuwe situaties en inzichten uit. 

Domeinen

Er zijn vier domeinen waarin kleine en grote mensen zich kunnen ontwikkelen of zich kunnen vormen door cultuurbeschouwing:

Morele/ethische ontwikkeling
Esthetische ontwikkeling
Kritisch-creatieve denkontwikkeling (filosoferen, onderzoekend leren en probleemstellend leren)
Religieuze/spirituele ontwikkeling

Leerdoelen

Doorheen de kaart, het kompas en het cahier zijn er verschillende leerdoelen te lezen. We lijsten die hieronder op in willekeurige volgorde:

Ervaren met aandacht

Afstand nemen en overwegen dat het anders zou kunnen

Van perspectief wisselen, empathie

Je verbeelding gebruiken én vormgeven (beeld, woord, beweging, klank, materiaal,…)

Vragen leren stellen: kritische, morele en existentiële vragen

Overwegen en beoordelen: door vragen te stellen en proberen te begrijpen maak je een keuze of bepaal je een richting.

Je coördinatoren leren verkennen en je zo bewust worden dat je handelt vanuit een referentiekader

Een gevoeligheid ontwikkelen voor wat waardevol is

Ervaren dat in het unieke/het persoonlijke tegelijk het universele kan weerklinken

Begrijpen dat je deel uitmaakt van een ecosysteem, een groter geheel zowel lokaal als mondiaal

Je vergaart kennis over levensbeschouwingen, ethiek en democratie

Je leert 
- …eigen waarnemingen/gevoelens/ervaringen plaatsen in een groter geheel 
- …begrijpen dat jij door jouw gedrag anderen beïnvloedt en omgekeerd 
- …dat je door de wereld en zijn systemen wordt bepaald 
- …hoe je kan ingrijpen om de kwaliteit van het samenleven te verbeteren (alleen maar ook als groep, vaak in de vorm van protest of activisme) 
- …een individu te zijn dat deel uitmaakt van meerdere groepen 
- ... ervaren wat het betekent om lid te zijn van een groep in vrijheid 
- …de onderliggende lagen in de complexe werkelijkheid ontdekken 
Je leert weten wat goed voor je is. (blauwe laag kompas, 'ik') 
Je leert (sociale) situaties, tekens en codes 'lezen' en ertussen schakelen (groene laag kompas, 'in deze context')

Je leert dat jij en anderen denken en kijken vanuit hun eigen referentiekader (laag ‘op deze wereld’ kompas)

Je ontwikkelt een innerlijke beeldentaal en leert zo levensvragen onderzoeken, verwoorden en delen. (laag ’in het universum’ kompas)

Inhouden

Het dagelijkse klas- en schoolleven
Rechten van de mens en het kind (link met leergebied wereldoriëntatie)
Earth charter (Handvest van de aarde)
Verschillende levensbeschouwingen MAAR LET OP:
- "Je moet toch alle religies kennen voor je die kan waarderen" => nee, religie heeft altijd een connectie met lagen van het kompas, is nooit voor iedereen hetzelfde. Let dus op voor kleurenblindheid (bijv. "alle moslims"). Bekwaam jezelf en leerlingen vooral in het vliegeren en verkennen van het innerlijk kompas en van daaruit naar religie of levensbeschouwing te kijken eerder dan als toerist ("wij doen het zo, zij doen het zo")
- "In onze school komt weinig tot geen religie binnen" => het gaat over gewoontes, gelijkenissen en verschillen, brede beeldvorming, representatie (ga jij naar de mis, eet jij vieruurtje, hoe ga je slapen?) Cultuurbeschouwing mag je niet beperken tot religie.
- Er zijn ca. 5 grote religies, maar het gaat over de 100 vertalingen. Het gaat ook over onderstroom, de minderheidsstem naar boven brengen. Die stem ruimte geven en er dieper op ingaan. En opnieuw: samenhang leren ontdekken, waar kunnen we de verbinding zien tussen onze verhalen? En opnieuw: tijd en plek spelen een rol "spreek daar eens over met je oma en opa"
Verschillende overtuigingen over het leven

Let op!

Cultuurbeschouwing valt buiten de officiële leergebieden die door de overheid zijn bepaald. Er zijn dus ook geen verplichte eindtermen aan verbonden. Het aanbieden van levensbeschouwelijke vorming is wel verplicht, maar de inhoud en kwaliteit ervan behoort tot de vrijheid van onderwijs. Er zijn uiteraard wel linken te leggen met officiële leergebieden en eindtermen zoals ‘mens & maatschappij’, ‘wetenschappen & techniek’, ‘sociale vaardigheden’, ‘Nederlands’,…