10. Focusdoelen
Je mag nog zoveel moeite doen, fantastische activiteiten doen met de klas of super scherpe voelsprieten hebben, als je geen idee hebt waar je naartoe wil of wat er zich afspeelt in het hoofd van de kinderen dan ben je eigenlijk niet goed bezig... Feedback, evaluatie en focusdoelen zijn het onderwerp van dit hoofdstuk.
Duur
Het duurt gemiddeld 1 uur om de filmpjes te bekijken en de opdrachten te doen.
​
​
​
​
​
​
Materiaal
Leerboekje
Waaier van Bloom
(versie lagere school of versie kleuters)
Tekst over focusdoelen
​
​
Korte inhoud
Werken met een soepele leerlijn betekent dat je al gaande en samen met de klasgroep focusdoelen maakt. Die staan in de focus voor elk kind op dat moment. Via formatieve evaluatie check je of kinderen het focusdoel al bereikt hebben en stuur je bij indien nodig.
Vorig hoofdstuk
Wetenschappelijk onderzoek formuleert 12 bouwstenen om leerstof vast te zetten. Net in methodescholen dreigt leerstof vluchtig te zijn, daarom is het extra belangrijk om de twaalf bouwstenen maximaal in te zetten in je lesactiviteiten.
​
Filmpje: belang van feedback
Korte inhoud filmpje:
Het zit daar al goed stevig aan jouw kant van het verhaal, aan de kant van de leraar. Maar we hebben het nog niet zoveel gehad over een hele belangrijke partner: de leerling natuurlijk. Hoe weet je nu of jouw aanpak werkt?​ Hoe weet je nu of ze daadwerkelijk die wereld leren kennen in z'n geheel en dus ook die eindtermen beheersen? We hebben het hier over evaluatie.
Kennisclip: de vlinder van Austin
bron: EL-education op Vimeo
Filmpje: summatieve en formatieve evaluatie
Korte inhoud filmpje:
Je ziet en voelt dat die man in het filmpje het helemaal in zich heeft: hij verbreedt, verdiept en verrijkt. Hij maakt echt het verschil als leerkracht en maakt de groep deelgenoot van Austin zijn proces. Het voelt ook wel een beetje intimiderend, die man lijkt wel perfect. We willen je op het hart drukken dat dit een ideaalbeeld is en dat het normaal is als je nu voelt dat die manier van werken moeilijk is voor jou. Je kan hier echt in groeien, gun jezelf die groei! De drie sporen en vijf voelsprieten helpen jou om die groei in kaart te brengen en niet zomaar in het wilde weg van alles uit te proberen. Ze helpen jou om zeer beredeneerd iets aan te passen en bij te schaven.
​
Hoewel dat het filmpje een ideaalbeeld is blijven we het toch tonen omdat het zeer mooi de kracht van formatieve evaluatie toont. Even wat theorie:
Summatieve evaluatie is echt bedoeld als eindtoets om finaal te zien 'Kan de leerling het of niet'
Formatieve evaluatie is checken en bijsturen. Je hoort ook het woord 'vormen' erin: je gaat bijschaven, feedback geven, je gaat testen of de aanpak werkt. Als je dan ziet dat het niet lukt kan je met de leerling(en) een andere strategie uitproberen.
Kennisclip: formatieve evaluatie
De 'stichting leerplanontwikkeling' (SLO) uit Nederland heeft prachtig en handig materiaal ontwikkeld rond formatieve evaluatie. Onderstaande kennisclip geeft je meteen de basis mee van formatief evalueren.
Filmpje: focusdoelen
Korte inhoud filmpje:
Wat je zonet hebt gezien rond formatieve evaluatie is niet nieuw. Je hebt het in je lerarenopleiding gezien, we hebben het ook al gehad over die twaalf bouwstenen waarbij toetsing een manier is om de hersenen actief te laten werken, we hebben ook gezien in het filmpje van Austin dat die keer op keer iets aanpast omdat hij feedback krijgt, in zeer veel freinettechnieken wordt gefocust op deelgenoot maken en bespreking waarbij je echt actief feedback gaat vragen.
​
Maar je voelt ook wel dat iets zeggen als 'goed gedaan' of 'mooi' onvoldoende en niet echt vormend is. Waarover geef je eigenlijk feedback, wat wil je precies evalueren, wat wil je zien gebeuren bij de kinderen, wanneer ben je tevreden? We hebben het hier eigenlijk over doelen. Want als je niet weet wat je wil bereiken is het ook wel moeilijk om feedback te geven.
​
Stel je voor dat je bezig bent rond de kip en het ei. Je wil dat je groep als doel de verschillende ontwikkelfasen van een kuikentje in een ei kan opsommen. Als je heel goed weet wat je doel is, dan weet je ook waar je op gaat letten als je rond gaat in de vrije werktijd. Dan weet je ook waar je lang bij zal stil staan tijdens het boerderijbezoek en waar je wat sneller aan zal voorbijgaan. Dan weet je tenslotte ook wat je een aantal keer zal evalueren zodat kinderen het doel ook echt bereiken. Deze manier van werken noemen wij focusdoelen.
Tekst: werken met een focusdoel
In de tekst hieronder leggen we je haarfijn en met voorbeelden uit wat focusdoelen zijn, wat de link is met het cahier W.O., hoe je ze kan gebruiken en hoe ze formatieve evaluatie ondersteunen. Lees de tekst en maak aantekeningen in je leerboekje.
Opdracht: zelf focusdoelen maken
Van filmpjes kijken en teksten lezen leer je natuurlijk geen focusdoelen maken. Tijd om jouw eigen ervaringscyclus in gang te zetten! Met welk project of thema zijn jullie nu bezig in de klas? Haal het je zo gedetailleerd mogelijk voor de geest en noteer dit in je leerboekje.
​
Formuleer minstens één en maximum drie focusdoelen voor het project of thema waar jullie nu mee bezig zijn. Dit doe je als volgt:
Bekijk blz. 4 in de W.O.-waaier en kies zo’n twee deeldomeinen uit die bij de case passen.
Ga verder naar blz. 6 en kies bij elk van jouw gekozen deeldomein twee kernwoorden uit.
Zoek in de W.O.-waaier naar die kernwoorden en selecteer een passend minimumdoel.
Het minimumdoel is ofwel een verre vlag op de berg (eindterm) of een tussenpunt (ontwikkelingsdoel). We willen in de zone van naaste ontwikkeling werken dus we dalen van die verre vlag op de berg even af. Neem er de leerspiraal of waaier van Bloom (versie lagere school en versie kleuters) bij. Kies een vaardigheid die jij in deze case bij jouw leefgroep zou willen stimuleren en die zo een beetje bijdraagt aan die verre vlag op de berg. Dit zijn je focusdoelen.
Let op: geen activiteiten formuleren maar doelen! (bevat het woordje ‘kunnen’)
Een voorbeeld toegepast op thema 'de kip en het ei' voor het 3e /4e leerjaar
Deeldomein: tijd en natuur
Kernwoorden: historische tijd en cyclus
Minimumdoelen: historische periodes kennen + illustreren dat er voor de geboorte een dracht of ontwikkeling in het ei is
Focusdoelen:
Mijn leerlingen kunnen voorbeelden geven van andere dieren dan een kip die eieren leggen.
Mijn leerlingen kunnen met behulp van een onthoudlijstje opsommen wat de verschillende ontwikkelfasen zijn van een kuikentje in een ei.
Mijn leerlingen kunnen vergelijken hoe men in de middeleeuwen tegenover nu kippen hoedt en verzorgt.
Reflectiemoment
Hoofdstuk 10 is bijna afgerond!
Tijd voor een reflectiemoment.
Neem er je leerboekje bij.
-
Welke indruk laat het filmpje De vlinder van Austin na op jou?
-
Geef jezelf een score op 10 in het gebruik van focusdoelen, waar vind je dat je nu staat?
-
Wat zou er nodig zijn om 1 punt te stijgen? Noteer dit zo helder en concreet mogelijk. (Je bent nu eigenlijk succescriteria voor jezelf aan het maken)
-
Pik er enkele haalbare succescriteria uit en focus je hier de komende week op.
-
Check op het einde van de week in welke mate je gegroeid bent.
-